Σε 47 κομμάτια «έσπασε» το Νόμπελ Ειρήνης για το 2007, δίνοντας μερίδιο συμμετοχής στην ύψιστη αυτή τιμητική διάκριση σε δύο Ελληνες διακεκριμένους επιστήμονες: τον κ. Χρίστο Ζερεφό, πρόεδρο του Αστεροσκοπείου Αθηνών και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, και τον κ. Αλκιβιάδη Μπάη, καθηγητή Φυσικής της Ατμόσφαιρας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Πρόκειται για την ομάδα της διακυβερνητικής επιτροπής για την κλιματική αλλαγή του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που μαζί με τον πρώην αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Αλ Γκόρ ο οποίος πρωτοστατεί διεθνώς στην προστασία του περιβάλλοντος, μοιράστηκαν το Νόμπελ Ειρήνης, για τη συστηματική τους προσπάθεια να καταδείξουν τις πραγματικές διαστάσεις του φαινομένου του θερμοκηπίου, γύρω από τις οποίες αναπτύσσονται διεθνώς οι πολιτικές για την διάσωση του πλανήτη.
Η μεγάλη αυτή διάκριση για τους έλληνες επιστήμονες έρχεται σε μια στιγμή που και στην Ελλάδα τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών αλλάζουν όλο και περισσότερο τον τρόπο ζωής μας.
http://www.protothema.gr/content.php?id=9076
Φιλοξενούμενος ο κύριος Ζερεφός μαζί με συνεργάτη του στη ΝΕΤ σε σοβαρή πρωινή εκπομπή είπε μεταξύ άλλων: (όχι ακριβώς αλλά επί της ουσίας)
" Ακόμη και αν σήμερα σταματούσε οποιαδήποτε εκπομπή αερίων θερμοκηπίου θα υπήρχε πρόβλημα... πρέπει να κάνουμε κάτι ώστε αντί για μεγάλη καταστροφή, να έχουμε μια μικρότερη... ενόχληση"
Πιο καθαρά δε θα μπορούσε να ειπωθεί από τόσο επίσημα χείλη. Και συνεχίζει:
" δεν αρκεί ότι γίνεται, πρέπει να αλλάξουμε τρόπο ζωής"
Αυτή η δήλωση, δήλωση επιστήμονα, επιδέχεται πολλών ερμηνειών. Ακούστε τί απάντησε ο δημοσιογράφος:
" Ναι έχετε δίκιο. Γι' αυτό να μη ξεχνάμε, να κλείνουμε τα φώτα, να μη παίρνουμε τόσο συχνά το αυτοκίνητο..."
Αυτό αντιλαμβάνεται λοιπόν ως αλλαγή τρόπου ζωής; Μετά από όλα αυτά τα καμπανάκια, η Δύση συζητάει να κλείνει τα φώτα και να χρησιμοποιεί πιο αραιά το αυτοκίνητο... Το γεγονός ότι δε γίνεται κάθε ένας να έχει και ένα αυτοκίνητο, και δύο σπίτια, και δυο πλυντήρια, δεν συζητάται. Οι θυσίες που είμαστε πρόθυμοι να κάνουμε φτάνουν ως εκεί. Καμμία κριτική δε γίνεται στο μοντέλο αυτό ανάπτυξης, το οποίο όχι μόνο είναι καταστροφικό για το περιβάλλον, αλλά εξασφαλίζει ένα επίπεδο ευημερίας για εμάς, έξαθλιώνοντας όλον τον υπόλοιπο κόσμο... Και για τους δύσπιστους, θα ήθελα να φανταστούν τους Κινέζους να έχουν όσα αυτοκίνητα ανά ατομο έχουμε και μεις.
Αλλά η Δύση δεν έχει ούτε την επιστημονική, αλλά περισσότερο την ηθική και πολιτική τόλμη να το παραδεχτεί αυτό. Το πολύ πολύ να κλείσει καμία λάμπα ή να φτιάξει υβριδικό αυτοκίνητο, πάλι ένα ανά άτομο. Αποδέχεται έτσι τόσο την προοπτική καταστροφής του πλανήτη, όσο και το εκμεταλλευτικό σύστημα που εξασφαλίζει την ευημερία της, Κοιμάται τον ύπνο του δικαίου. Ελπίζει με αφάνταστη αφέλεια ότι η αγορά και η τεχνολογία θα δώσουν τη λύση σε ένα πρόβλημα καθαρά κοινωνικό, που σχετίζεται με το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Όταν όμως η κατάσταση στις ανθρώπινες χωματερές της φτάσει στο απροχώρητο, το πρόβλημα θα χτυπήσει τη πόρτα μας. Και πώς θα συμπεριφερθούμε τότε; Θα υπερασπιστούμε το αποικιοκρατικό προνόμιό μας, ή θα αλλάξουμε ζωή; Και δεν εννοώ να κλείνουμε το φως, αλλά πολλά περισσότερα...
5 σχόλια:
Δεν θα διαφωνήσω με τις αν ανηχυσίες ή τις διαπιστώσεις σου. Αλλωστε το έχει δηλώσει και με μιά πληθώρα από άλλες αφορμές γράφοντας στο ημερολόγιο σου, ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής προκαλεί ανήκεστες βλάβες στο σώμα της κοινωνίας, στη προσωπικότητα των ανθρώπων και στο περιβάλλον.
Το ζήτημα όμως είναι τι μπορεί να γίνει ακριβώς. Πόσος χρόνος και με ποιά βήματα μπορεί να μεθοδολογηθεί η αλλαγή. Πως η κοινωνία μπορεί να αλλάξει, σε πόσο χρόνο και με ποιά μέσα. Πως μπορεί να "σπάσει" το "ξόρκι" του υπερκαταναλωτισμού.
Πραγματικά θα ήθελα τις σκέψεις σου σε αυτά τα θέματα, έστω και πολύ συνοπτικά. Θα ήθελα όμως να ακούσω συγκεκριμένα πράγματα και να συζητήσουμε, αν κι εσύ νομίζεις ότι αξίζει τον κόπο...
Ένα ζήτημα είναι τί πρέπει να γίνει και ένα άλλο το πώς.
Ως προς το πρώτο ζήτημα η απάντηση είναι οικονομικά και πολιτικά μέσα περιορισμού της ανάπτυξης, της παραγωγής, της κατανάλωσης. Ξεκινώντας από μέσα που ήδη υπάρχουν αλλά εφαρμόζονται δειλά, όπως αυστηροί περιορισμοί στη βιομηχανία, που να καθιστά το κόστος της υπερπαραγωγής αλλά και της ρύπανσης δυσβάστακτο. Αλλά αυτά δεν αρκούν. Χρειάζεται πολιτικός περιορισμός. Να μην είναι δυνατόν να αγοράζονται τόσα αυτοκίνητα. Να περιοριστεί η πρόσβασή τους στη πόλη, προς όφελος των μέσων συλλογικής μεταφοράς. Ανάλογα μέτρα και για τα ταξίδια από πόλη σε πόλη. Το μοντέλο της ατομικής μετακίνησης πρέπει να περιοριστεί ασφυκτικά. ή να επιτρέπεται μόνο ως μέσο συλλογικής μεταφοράς. αν δεις τα ΙΧ στο δρόμο έχουν έναν ανθρωπο μόνο μέσα. Αυτό να πάψει. τρόποι υπάρχουν και δε χρειάζεται να είναι στρατιωτικοί, αλλά δεν αρκεί να είναι οικονομικοί. Στην Ιαπωνία ας πούμε δεν επιτρέπεται να παρεις αμάξι εκτός αν εχεις που να το παρκάρεις. Μπορούμε να βρούμε τρόπους.
Ανάλογα μέσα μπορούν να μπουν και για τη χρήση άλλων αγαθών. Να περιορισθεί η δόμηση εκτός σχεδίου. Να σταματήσει η κατάσταση με τα εξοχικά, να ενθαρρυνθεί ο οικοτουρισμός.
Να αποθαρρυνθεί η χρήση πετρελαίου. Και όχι μεανέβασμα της τιμής. Δε θα κάνουμε τους φτωχούς να πεινάσουν. Αλλά θα είναι προσιτό για αυτά που κρίνονται ως απαραίτητα και από εκεί και περα τέρμα. Δεν θα επιτραπεί ούτε στον πιο πλούσιο να έχει δύο αυτοκίνητα, εκτός αν υπάρχει κάποιου τύπου ανάγκη.
Όχι στα κλιματιστικά, εκτός από περιπτώσεις που πραγματικά τα χρειάζονται. το κλιματιστικό καίει πολύ ρεύμα και ζεσταίνει τον εξωτερικό χώρο. Να υπάρχουν κοινόχρηστοι κλιματιζόμενοι χώροι, ανεμιστήρες ίσως κλπ.
Εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Η Ελλάδα έχει τεράστιες δυνατότητες για αιολική και ηλιακή αλλά μένει στο λιγνίτη λόγω χαμηλότερου κόστους, που συμφέρει τη ΔΕΗ και το Κράτος. Να πληρώσουν το κόστος οι έχοντες. Οι φτωχοί να έχουν εξασφαλισμένη πρόσβαση. Γι' αυτό χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις, φορολογία ανώτερων εισοδημάτων κλπ κλπ. Δεν έιναι καινούρια συνταγή, απλά έχει εγκαταλειφθεί.
Επίσης ανάλογα πράγματα να γίνουν και σε άλλους τομείς, όχι απαραίτητα καταστροφικούς για το περιβάλλον, αλλά που παίζουν σημαντικό ρόλο στη καταναλωτική κουλτούρα. Τα κινητά, οι τηλεοράσεις κλπ. Να περιοριστεί η παραγωγή τους. Ναείναι προσιτά ως αγορά καταρχήν, αλλά να μη χρειάζονται αντικατάσταση κάθε δύο χρόνια. κλπ κλπ.
νομίζω ότι το γενικότερο concept έχει να κάνει με πολιτικό έλεγχο επί της παραγωγής και της κατανάλωσης. Σε κάποιους μπορεί να ακούγεται ακραίο, ή και καταπιεστικό. πιο καταπιεστικό είναι το φαινόμενο του θερμοκηπίου ή η ξαδερφούλα μου που έπαθε λευχαιμία από την ακτινοβολία,επειδή δε θέλουμε να καταπιέσουμε τη καταναλωτική μας βόλεψη. Άλλωστε καποια από τα μέσα αυτά εφαρμόζονται με επιτυχία. Να τα ακολουθήσουμε σε μεγαλύτερο βαθμό. Και όχι με οικονομικά κίνητρα. Αυτά καθορίζουν τη πρόσβαση στα αγαθά με ταξικούς όρους. όλοι να έχουν τα απαραίτητα, κανείς παραπάνω. Γιατί οι πλούσιοι να πληρώνουν για να ρυπαίνουν.
Μπορεί όλα αυτά να είναι λίγο σοσιαλιστικής αισθητικής, αλλά πρέπει να καταλάβουμε πως ο τρόπος αυτος ζωής μας πρέπει να εγκαταλειφθεί. Και αυτό θα γίνει μόνο αν το παρουμε απόφαση. Μόνο αν η Πολιτεία το ορίσει και η κοινωνία το καλοδεχτεί. το να δεχόμαστε μόνο οικονομικά κίνητρα, φοροελαφρυνσεις κλπ δείχνει πόσο έχουμε εγκαταλείψει το όπλο της πολιτικής ως δήθεν καταπιεστικό. Δηλαδή το να εξασφαλίσω ας πούμε μεταφορά για όλους με φορολογία ανωτερων εισοδηματων και να απαγορέψω το ΙΧ, εκτός ανάγκης, είναι καταπιεστικό, ενώ το να ανεβάσω τις τιμές ΙΧ ή πετρελαίου ώστε να μειωθεί η χρήση του και να μετακινούνται άνετα οι πλούσιοι ενώ οι φτωχοί να σφίγγονται είναι ωραίο μέτρο. Και βέβαια δεν είναι καταπιεστικό να μας πνίγει το καυσαέριο. Ε όχι. Αν είμαστε δημοκρατες πρέπει να δεχτούμε οτι όλοι θα περιοριστούμε όσο χρειάζεται και όχι μόνο οι μη έχοντες.
ως προς το δεύτερο θέμα, δεν έχω απάντηση. Εγώ, όπως και άλλοι περισσότεροι και καλύτεροι, θα το λέω συνέχεια, αλλά δε ξέρω πόσο πρόθυμοι είμαστε να βγούμε από τον μικρό καταναλωτικό μας παράδεισο. Αλλά αν δε τον κάνουμε με τη θέλησή μας, η κρίση ή και οι καταστροφικές συνέπειες θα μας αναγκάσουν να το κάνουμε, ίσως και όταν είναι ήδη αργά...
Με τις περισσότερες λύσεις συντάσσομαι -και ποιός λογικός άνθρωπος δεν θα συντασσόταν άλλωστε?- στις λύσεις και τη μεθόδευση για να φτάσουμε σε αυτές πάσχουμε. Ίσως επίσης να διαφωνούμε αναφορικά με τον ρεαλισμό τους ή την δυνατότητα τους να εφαρμοστούν τόσο άμεσα όσο θα έπρεπε.
Το θέμα είναι περισσότερο κοινωνικό παρά πολιτικό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει πολιτική διάσταση. Ωστόσο σε μιά κοινωνία που οι περισσότεροι πιστεύουν ότι αν δώσουν την ετήσια συνδρομή τους στη Greenpeace έχουν κάνει στο ακέραιο το καθήκον τους προς το περιβάλλον, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων της χώρας νοιάζονται μόνο "για να μην τους πιάσουν κορόιδα" και για να είναι "μάγκες" πως περνάς μια πολιτική που να ξεβολεύει τον πληθυσμό. Και καλά, εσύ την περνάς -σε νομοθετικό επίπεδο- ποιός θα τη τηρήσει??
Το πρόβλημα μου με το "καταπιεστικό" σου δεν είναι οι δημοκρατικές μου ευαισθησίες, σε βεβαιώνω. Το σενάριο σου είναι ανεδαφικό. Μονάχα ένα ολοκληρωτικό καθεστώς θα μπορούσε να επιβάλει κάτι ανάλογο, και όπως σωστά επισημαίνεις, τα όποια οικονομικά κίνητρα / αντικίνητρα καταλήγουν συνήθως στην όξυνση της ψαλίδας μεταξύ φτωχών και πλούσιων. Αλλά ακόμα και στη περίπτωση που ένα καθεστώς θα μπορούσε / ήθελε να επιβάλει κάτι ανάλογο, θα ήταν μεμονωμένο και αναποτελεσματικό. ΑΠ' ό,τι καταλαβαίνω υπονοείς ότι ανάλογες αλλαγές θα πρέπει να γίνουν σε παγκόσμιο επίπεδο. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση αντιλαμβάνεσαι φαντάζομαι ότι οι εξαρτημένες από τα διεθνή οικονομικά συμφέροντα δυτικές κυβερνήσεις και οι ΗΠΑ είναι εντελώς αδύνατον να συνταχθούν με κάποια ανάλογη ιδέα. Και επίσης ίσως να συμφωνήσεις ότι θα έπρεπε κανείς να κινηθεί περισσότερο προς τον ρεαλισμό παρά προς το ιδεώδες. Διότι, ναι βεβαίως, όσα προτείνεις θα ήταν ικανοποιητικά αν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν. Δεν μπορούν όμως, όσο κι αν τα επαναλάβεις να γίνουν εφαρμόσιμα, όταν πολύ πιο βασικά και εφαρμόσιμα σενάρια δεν περπατούν.
Δες λίγο τι έγινε με την ανακύκλωση συσκευών στην Ελλάδα -γιατί στις περισσότερες χώρες της ΕΕ εφαρμόζεται. Δες τι γίνεται γενικά με την ανακύκλωση στην Ελλάδα! Είδες κανέναν να ξεσηκώνεται επειδή τα σημεία αποκομιδής ανακυκλώσιμων υλών είναι λίγα? Και δεν εννοώ να βγαίνει στα ραδιόφωνα και να το λέει μιά φορά το χρόνο!
Μήπως θα πρέπει να παραιτηθούμε από τον να κυνηγάμε το ιδεώδες και να περιοριστούμε στο να κυνηγάμε το εφικτό? Μήπως αντί να εκχωρήσουμε το δικαίωμα στην πολιτική ηγεσία και στα διεθνή κέντρα αποφάσεων αναφορικά με το αν θα πρέπει να έχουμε ένα ή δύο κινητά, θα έπρεπε να αγωνιστεί κανείς για να καταλάβει ο κόσμος γιατί δεν πρέπει να έχει δύο κινητά, γιατί δεν πρέπει να χτίζει εξοχικά πάνω στα λίγα δάση που έχουν απομείνει, γιατί κάνει τόση ζέστη από τα τέλη Μαϊου, γιατί η χώρα γίνεται μιά κόλαση όταν ο καθένας προσπαθεί να είναι μάγκας και να «τη βγει» σε όλους προκειμένου να νοιώσει καλύτερα?
Μήπβως υπάρχει και ο τρόπος του μπλοοκαρίσματος μέρος του συστήματος με μαζικό τρόπο προκειμένου να αναγκαστούν οι πολλοι με τη πίεση των λίγων –πλην όμως αρκετών- να αναθεωρήσουν τη στάση τους?
Πιθανόν να γνωρίζεις τον Jeremy Rifkin, αλλά δεν ξέρω πόσο στενά έχεις παρακολουθήσει τη δράση του. O Rifkin χαρακτηρίστηκε το 1998 από το περιοδικό «Time» ως ο πιο μισητός άνθρωπος στην επιστήμη. Όχι γιατί προβλέπει παγκόσμια τεχνολογική ανεργία (Tο τέλος της εργασίας), ούτε γιατί επισημαίνει τους κινδύνους της βιοτεχνολογίας (The Biotech Century), αλλά γιατί ξεφεύγει από τον μέσο όρο του καλού ακαδημαϊκού που διαπιστώνει από τα προβλήματα, πάει στις διαλέξεις και γράφει βιβλία. Θέλει και να τα λύσει. Πως; Mε μαχητικές διαμαρτυρίες, με μηνύσεις, με μποϊκοτάζ προϊόντων, με οτιδήποτε μέσο μπορεί. Έχεις σκεφτεί τι θα γινόταν αν όλοι μας κάναμε κάτι ανάλογο? Έχεις σκεφτεί τι θα μπορούσε να γίνει με αυτό τον τρόπο? Σκέψου το λίγο, κι αν θέλεις μου απαντάς...
Δε διαφωνώ ότι είμαστε βολεμένοι. Επαυξάνω. Το να αλλάξει κάτι προϋποθέτει ότι κάποιοι θα θέλουν. Αν και είμαι σχετικά αισιόδοξος. Πιστεύω ότι έχει γίνει κατανοητή η αναγκαιότητα και ότι η αντίδραση του κόσμου θα ήταν λιγότερη από ότι λέμε. Εκεί που υπάρχει πραγματικό κώλυμα είναι με τα οικονομικά συμφέροντα. Εκεί δεν είναι θέμα πειθούς, αλλά σύγκρουσης. Και για να το κάνεις αυτό πρέπει να έχεις πλάτες, οικονομικές και ανθρώπινες.
δεν είπα ότι γίνεται τώρα. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την αναγκαιότητα για να γίνει. Και γιαυτο δε ξερω αν μπορούμε να πείσουμε ιδιαίτερα. Αλλά θα πειστούμε από τα πράγματα φοβάμαι. Άρα αργά ή γρήγορα το ζήτημα θα μπει επιτακτικά. Και τότε θα δουμε ότι τα ρεαλιστικά μέτρα και τα οικονομικά κίνητρα (με τα οποία δε διαφωνώ) είναι τελείως ανεδαφικό να περιμένουμε να αλλάξουν πραγματικά τη κατάσταση.Το "ουτοπικό" μου στο περιβαλλον φοβάμαι ότι είναι το μόνο ρεαλιστικό. Τα άλλα δεν αρκούν για να μας γλιτώσουν από τη καταστροφή...
Υ.Γ. Συγγνώμη για τις μουδιασμένες αντιδράσεις μου στο ενδιαφέρον σου. Περνάω δύσκολες μέρες
Σ' αυτή τη περίπτωση σ' ευχαριστώ που με τιμάς -ενώ περνάς δύσκολες μέρες- με τις απαντήσεις σου, και με την ευκαιρία θα ήθελα να σου πω ότι ακόμα κι αν κάποιες απόψεις σου μοιάζουν ουτοπίες, πρώτος εγώ θα ήθελα να τις ασπαστώ.
Εύχομαι "περαστικά" και καλή υπομονή για να ξεπεράσεις γρήγορα όποια προβλήματα σε ταλανίζουν, ώστε να επιστρέψεις δριμύτερος στις συζητήσεις μας. Η συζήτηση μαζί σου είναι απόλαυση, κι ίσως απ' όλα αυτά βγει κάτι.
: - )
http://darkly-noon.spaces.live.com
Δημοσίευση σχολίου