Για τη νομική εκπαίδευση

Όπως μου είπε κάποτε ο Καθηγητής Redslob, ο πρώτος Πρύτανης του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου - ο οποίος επ' ουδενί δεν θα χαρακτηριζόταν ως προοδευτικός -  η Νομική εκπαίδευση μοιάζει με εκπαίδευση ενός Τσίρκου Ψύλλων. Αφού συλληφθούν, κλείνονται σε ένα πακέτο τσιγάρα, στο άνοιγμα του οποίου τοποθετείται ένα κομμάτι γυαλί. Όταν οι ψύλλοι προσπαθήσουν να πηδήξουν έξω απ' το πακέτο, συγκρούονται με το γυαλί. Μετά από λίγο καιρό μαθαίνουν πόσο ψηλά μπορούν να πηδήξουν, χωρίς να συγκρουστούν. Όταν τέλος αφαιρεθεί το γυαλί, έχουν πια ξεμάθει να πηδούν έξω από το πακέτο. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται συνεχώς σε όλο και μικρότερα πακέτα, μέχρι να μάθουν οι ψύλλοι ότι δεν μπορούν καθόλου να πηδήξουν. Όταν έχουν μάθει πια να κινούνται μόνο σερνάμενοι, τότε έχει ολοκληρωθεί και η εκπαίδευσή τους για το τσίρκο. Αυτό για τους νομικούς είναι η στιγμή των τελικών εξετάσεων. Κατά τη διάρκεια των σπουδών τους αφαιρείται και η παραμικρή διάθεση για δημιουργική σκέψη και καταλαβαίνουν πολύ γρήγορα, ότι κάθε πρόσθετη γνώση περί κοινωνικοψυχολογικών, οικονομικών ή κοινωνικών σχέσεων αποτελεί μόνο εμπόδιο στη νομική εργασία.  Τέτοιες γνώσεις δεν ωφελούν σε τίποτα απέναντι στους ήδη αναγνωρισμένους νομικούς.

( Klaus Eschen, Vor den Schranken, Kursbuch 40, 1975, S. 104)