Ντρέπομαι που αυτοί οι άνθρωποι θεωρούνται συμπολίτες μου και κυκλοφορούν ελευθεροι... ντρέπομαι για αυτη τη χώρα που αδιαφορεί και επιτρέπει το δουλοκτητικο καθεστώς μεταναστων... ντρέπομαι
Αρθρο από καθημερινή 19/01/09
Με χτύπησε ένας με γκρίζα στολή
Η Kωνσταντίνα Κούνεβα περιγράφει σε μια κόλλα χαρτί τον δράστη της επίθεσης με βιτριόλι
Της Χριστινας Κοψινη
«Ο άντρας που με χτύπησε φορούσε γκρίζα ρούχα αστυνομικού». Η φράση αυτή επαναλαμβάνεται και στην πίσω σελίδα ενός φύλλου χαρτιού που κόπηκε βιαστικά από ένα μπλοκάκι, στο επισκεπτήριο της εντατικής του Ευαγγελισμού, όταν η 44χρονη Κωνσταντίνα Κούνεβα, που δίνει γενναία τη μάχη της, με μια κίνηση του χεριού της ζήτησε να γράψει.
«Αυτός που με χτύπησε φορούσε γκρίζα στολή αστυνομικού», ξανάγραψε.
Ευανάγνωστη γραφή. Σχεδόν καλλιγραφική, στη βουλγαρική γλώσσα. Τα πρώτα σημειώματα μετά την επίθεση «δεν έβγαζαν νόημα». Αλλά τώρα, σχεδόν ένα μήνα από εκείνο το βράδυ της 22ας Δεκεμβρίου, η άτυχη γυναίκα που δέχτηκε επίθεση με βιτριόλι, έχει διαύγεια. Ξέρει τι θέλει να πει έστω κι αν δεν μπορεί ακόμη να μιλήσει. Γράφει «στολή αστυνομικού» κι όχι «αστυνομικός». Αλλωστε, οι αστυνομικοί δεν φορούν γκρίζα στολή. Πολλοί, όμως, είναι αυτοί που, λόγω επαγγέλματος, φορούν στολές. Οι πυροσβέστες, οι τροχονόμοι και οι «σεκιουριτάδες» οι οποίοι είναι γνωστό ότι συχνά εντάσσονται σε θυγατρικούς κρίκους των εργολαβικών εταιρειών που αναλαμβάνουν την καθαριότητα κτιρίων. Είναι βέβαιο ότι οι αρμόδιοι της Αστυνομίας, όταν πήραν στα χέρια τους το σημείωμα της Βουλγάρας συνδικαλίστριας, το μόνο που δεν σκέφτηκαν ήταν να συσχετίσουν τη μαρτυρία της με τους συμπαθείς πυροσβέστες και τους τροχονόμους. Κι όχι μόνο γιατί αυτές οι δύο επαγγελματικές ομάδες είναι συγγενικές με το αστυνομικό σώμα...
«Απλήρωτοι τέσσερις μήνες»
Η δραστήρια γραμματέας του Παναττικού Σωματείου Καθαριστριών (ΠΕΚΟΠ) γίνεται και από τη κλίνη του νοσοκομείου επικίνδυνα «ενοχλητική» για τους φυσικούς και τους ηθικούς αυτουργούς της άνανδρης επίθεσης, ακόμη κι όταν δεν μπορεί να μιλήσει. Ομως, οι περισσότερες γυναίκες που εκπροσωπούσε, ως γραμματέας του σωματείου καθαριστών, σιωπούν, ενώ άλλες, όταν αποφασίζουν να μιλήσουν, κρατούν την ανωνυμία τους. Φοβούνται. Τώρα, ακόμη περισσότερο. Οι μαρτυρίες τους στην έρευνα που πραγματοποίησε ομάδα συνεργατών του ΙΝΕ (Ινστιτούτου Εργασίας) ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή του Παντείου, κ. Γ. Κουζή, με τη συμβολή και της Κούνεβα που συγκέντρωνε στοιχεία για τους εργολάβους των συνεργείων καθαριότητας, απλώς επιβεβαιώνουν την «ευρηματικότητα» των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για να αναπτυχθεί στην Ελλάδα ένα ιδιότυπο, τριτοκοσμικό μοντέλο εργασιακών σχέσεων στον συγκεκριμένο τομέα.
«Ημουν εργαζόμενη στο νοσοκομείο... μαζί με 80 συναδέλφους. Ηρθε η Επιθεώρηση να κάνει έλεγχο για την καταγγελία που κάναμε μέσω του σωματείου. Η καταγγελία έγινε γιατί είμαστε απλήρωτοι τέσσερις μήνες. Στον έλεγχο διαπιστώθηκε ότι παίρναμε 350 ευρώ με δύο ρεπό και μάς έβαζε να υπογράφουμε ότι παίρναμε 600 ευρώ. Επειτα από αυτό, σιγά σιγά απολυθήκαμε».
Η περίπτωση κλασική. Μία ανάμεσα στις πολλές γυναίκες που χρησιμοποιούν οι εργολάβοι καθαριότητας στους οποίους αναθέτουν (outsourcing) οι δημόσιες επιχειρήσεις και τα νοσοκομεία τις υπηρεσίες καθαριότητας. Βασικό κριτήριο, βέβαια, το χαμηλό κόστος και χωρίς ποτέ να ελέγχεται πώς κατορθώνει ο εργολάβος να το συμπιέσει ακόμα πιο πολύ. Ισως επειδή, όπως αποκάλυψε παρέμβαση της Ομοσπονδίας Ιδωτικών Υπαλλήλων –με αφορμή την προκήρυξη μειοδοτικού διαγωνισμού συντηρητή καθαριότητας στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών– συχνά ο προϋπολογισμός δεν λαμβάνει υπόψη τη δαπάνη για τους κατώτατους μισθούς. Μάλιστα, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο προϋπολογισμός υπολειπόταν κατά 52.303 ευρώ ακόμη κι αν ο εργολάβος απασχολούσε ανθρώπους μόνο με το κατώτατο ημερομίσθιο (του άγαμου και χωρίς προϋπηρεσία).
Αλλες φορές, η «συνενοχή» δημόσιου οργανισμού και εργολάβου αποκτά ευρύτερες κοινωνικές διαστάσεις. Ιδιαίτερα, όταν καταγγέλλεται ότι δεν τηρούνται στοιχειώδεις κανόνες για την ειδική εκπαίδευση των καθαριστών στον τρόπο αποκομιδής των απορριμμάτων με βάση τον εσωτερικό κανονισμό διαχείρισης επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων.
«Μπαίνω στο χειρουργείο και μαζεύω όλα τα υπολείμματα από τα χειρουργεία. Καθαρίζω όλα τα υπολείμματα. Τόλμησα και είπα ότι δεν είναι δική μου δουλειά. Μου έδειξαν την πόρτα, τι να κάνω; Είμαι μόνη μου με δύο παιδιά, πληρώνω ενοίκιο. Αντε και φεύγω και καταγγέλλω. Ποιος θα με πάρει αφού οι συνάδελφοί μου που απολύθηκαν, ακόμη να βρουν δουλειά; Μπαίνουν στη μαύρη λίστα».
Νομότυπη κομπίνα
Μάλιστα, όπως είχε αναφέρει στη Βουλή τον Μάρτιο του 2008 ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, κ. Ιω. Σκουλάς, στο Γενικό Κρατικό Αθηνών «μέλη του συνεργείου καθαρισμού, λόγω έλλειψης προσωπικού, αντικαθιστούν σε πολλές περιπτώσεις τους τραυματιοφορείς, εργάζονται ως βοηθοί κουζίνας, ως τραπεζοκόμοι, ακόμη και στη μεταφορά και αρχειοθέτηση απόρρητων ιατρικών εγγράφων».
Στην περίπτωση της εταιρείας ΟΙΚΟ.Μ.Ε.Τ στην οποία εργαζόταν η άτυχη Κούνεβα όπως και σε άλλες εταιρείες, η συμπίεση του κόστους εργασίας γίνεται με τον εξής τρόπο – ο οποίος είχε αποτελέσει και αντικείμενο καταγγελίας της ίδιας και του σωματείου της προς το υπουργείο Απασχόλησης: Οι εργαζόμενοι υπογράφουν ατομικές συμβάσεις με τις οποίες υποχρεούνται σε διάλειμμα 30 ή 45 λεπτών. Με αυτόν τον τρόπο, ο πραγματικά εργάσιμος χρόνος μειώνεται κάτω από 5 ώρες και 30 λεπτά, δηλαδή κάτω από το νόμιμο όριο που ορίζει ο Νόμος για την επικόλληση βαρέων και ανθυγιεινών ενσήμων (ΒΑΕ), όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Το επιχειρησιακό σωματείο (πρόσκειται στην ΠΑΣΚΕ), που δημιουργήθηκε το 2007, πρωτοστατεί σε αυτή τη μετατροπή, ενώ η βλαπτική μεταβολή είναι και νόμιμη, αφού οι εργαζόμενοι, στην πλειοψηφία μετανάστες, προσυπογράφουν τη μισθολογική και ασφαλιστική τους υποβάθμιση με ατομικές συμβάσεις.
Είναι προφανές τι μπορεί να οδηγήσει έναν εργαζόμενο καθαριστή ή μια καθαρίστρια (των 500, 600 ή και 700 ευρώ που δεν πληρώνεται υπερωρίες και Κυριακές) να προσυπογράψει. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μόνο μέσα στο 2008 η επιχείρηση οδήγησε σε έξοδο 695 εργαζομένους (54 καταγγελίες συμβάσεων, 393 αποχωρήσεις ύστερα από λήξη συμβάσεων ορισμένου χρόνου και 248 οικειοθελείς αποχωρήσεις)! Πηγή των στοιχείων είναι ο ΟΑΕΔ Πειραιά ο οποίος, μέχρι πρότινος, αρνιόταν πεισματικά να παράσχει οποιαδήποτε σχετική πληροφορία, με συνέπεια να ζητηθεί εισαγγελική παραγγελία και να γίνει και προσφυγή στον Συνήγορο του Πολίτη.
Για μια επιχείρηση που, σύμφωνα με τις δηλώσεις του ιδιοκτήτη της κ. Νικήτα Οικονομάκη στην «Κ», απασχολεί 864 εργαζομένους, η υπέρμετρη μείωση του προσωπικού μέσα στο έτος παραπέμπει σε μία μοναδική περίπτωση «ανακύκλωσης» ανθρώπων.
Αυτό, όμως, που δεν είναι καθόλου προφανές είναι το πώς η εκπρόσωπος της ΓΣΕΕ που οφείλει να γνωρίζει τις συνθήκες που επικρατούν στις εργολαβίες καθαριότητας, στη «συμφιλιωτική συνάντηση» που συγκάλεσε για το αίτημα της ΠΕΚΟΠ ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Απασχόλησης, κ. Δημ. Κοντός, στις 27 Νοεμβρίου, έθεσε ως βασικό κριτήριο για τη στάση που θα τηρούσε στην παρουσίαση έστω και μιας ατομικής σύμβασης... από τις ήδη 200 υπογεγραμμένες.
«Οι όμορφες υπέφεραν...»
«Επαιρναν τις κοπέλες και τις έκαναν πάσα από ’δω και από ’κει. Μέσα στα αμαξοστάσια. Οταν εγώ πήγα εκεί, αυτό ήταν... πώς να σας το πω; Κάτι σαν τρόπος ζωής και συμπεριφοράς, σαν καθεστώς. Ναι! Ετσι ήταν τότε. Ειδικά άμα έβλεπαν καμιά νοστιμούλα αλλοδαπή, της έκαναν τη ζωή κόλαση. Βλέπετε, αυτές φοβούνται πολύ περισσότερο από μας. Είχαν το φόβο της απέλασης. Δεν μιλούσαν, επειδή εκτός από τη δουλειά θα έχαναν και τα ένσημα που ήταν τόσο απαραίτητα για να μείνουν στη χώρα μας. Τα έβλεπα αυτά τα πράγματα και τα κράταγα μέσα μου. Οι περισσότερες φεύγαμε σακατεμένες, σωματικά και ψυχικά».
Αλλες μαρτυρίες αποκαλύπτουν εξευτελιστική μεταχείριση και σεξουαλική παρενόχληση από τους επόπτες των συνεργείων καθαριότητας ή ακόμη και από στελέχη της επιχείρησης ή του οργανισμού. Οι πιο ευάλωτες είναι οι νέες αλλοδαπές, αυτές που δεν έχουν μόρφωση ή δεν γνωρίζουν ελληνικά και έχουν πιεστικά προβλήματα επιβίωσης. Οι διοικήσεις δεν γνωρίζουν τίποτε. Οι συνδικαλιστές των ΔΕΚΟ, που έχουν μάτια παντού, όταν πρόκειται για τα δικά τους θέματα, δεν έβλεπαν, δεν άκουγαν, δεν μιλούσαν... Αλλά και σήμερα αδυνατούν να καταλάβουν. Αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη οτιδήποτε δεν εντάσσεται στην πατροπαράδοτη συνδικαλιστική γραμμή και πολλοί εύχονται, (κατά βάθος), το κύμα οργής που έχει προκαλέσει η απόπειρα κατά της Κωνσταντίνας, να κοπάσει και η υπόθεση να ξεχαστεί, όπως τόσες άλλες υποθέσεις που κατά καιρούς «συγκλονίζουν το πανελλήνιο».
Η «εγκύκλιος Γιακουμάτου» και ο φόβος της «μαύρης λίστας»
Το σοβαρότερο έγγραφο ευθείας παρέμβασης του υπουργείου Απασχόλησης στις εργολαβικές εταιρείες, η «εγκύκλιος Γιακουμάτου», συνιστά την πρώτη δημόσια παραδοχή για τον εργασιακο μεσαίωνα που επικρατεί στις εταιρείες καθαριότητας.
Η εγκύκλιος προέτρεπε τις ΔΕΚΟ και τα ΝΠΔΔ να συμπεριλάβουν ως βασικό όρο στις συμβάσεις με τους εργολάβους την τήρηση των όρων της εργατικής νομοθεσίας. «Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παραβίαση του όρου θα καταγγέλλεται η σύμβαση με την αναδοχο εταιρεία», προειδοποιούσε ο κ. Γερ. Γιακουμάτος.
Την ανάγκη συνευθύνης του δημόσιου οργανισμού επανέφεραν ξανά με ερώτησή τους στη Βουλή, και οι βουλευτές της Ν.Δ., κ. Μιχαλολιάκος και Κοσμίδης.
Πώς γίνεται και δεν υπάρχει ούτε ένας έκπτωτος εργολάβος σε ΔΕΚΟ ή νοσοκομεία;
Την απάντηση, εμμέσως πλην σαφώς, δίδει ο γενικός γραμματέας του υπουργείου, κ. Δημ. Κοντός, όταν παραδέχεται στον ραδιοφωνικό σταθμό «ΣΚΑΪ» ότι οι εργολάβοι σε αυτό τον τομέα εκδηλώνουν «έντονη παραβατικότητα, η οποία όμως επικαλύπτεται από τη νομιμότητα».
Ετσι, ο μόνος τρόπος είναι να μιλήσουν οι ίδιοι οι μετανάστες, αυτοί που αναγκάστηκαν υπό την απειλή συνδικαλιστών και εργολάβων να πραγματοποιήσουν αντισυγκέντρωση έξω από το υπουργείο Απασχόλησης για να αποδοκιμάσουν τις συνδικαλίστριες Κούνεβα, Τσιούνη και Παπαθανάση. Μόνο αν αυτοί ξεπεράσουν τον φόβο της «μαύρης λίστας» μπορεί να εντοπιστεί η παρανομία. Αυτό προϋποθέτει έναν άλλο προσανατολισμό και για τη ΓΣΕΕ (δεν έχει δώσει ούτε μία συνέντευξη για το θέμα) αλλά και για την αρμόδια υπουργό, κ. Φάνη Πετραλιά. Απλώς υπενθυμίζουμε ότι οι μετανάστες ούτε ψηφίζουν στις εθνικές εκλογές, ούτε είναι μέλη των συνδικάτων για να εξασφαλίσουν έδρες στα συνέδρια των Εργατικών Κέντρων.
